Đèn báo tín hiệu đường sắt là thiết bị đầu – cuối liên lạc bằng tín hiệu. Đối với lái tàu và các chức danh liên quan (trưởng tàu, trực ban chạy tàu…), tín hiệu đường sắt được hiển thị trên các cột tín hiệu. Để đảm bảo an toàn giao thông đường sắt, nâng cao năng lực chạy tàu, các tín hiệu ĐS phải báo chính xác, liên tục trong mọi thời điểm, trong mọi điều kiện thời tiết…
Hiện nay, trong công tác tổ chức chạy tàu của ĐSVN vẫn đang sử dụng chủ yếu hệ thống thiết bị tín hiệu TM-95, TM-2001, 6502 và SSI. Thiết bị tín hiệu liên khóa đóng đường là hệ thống điện khí phức tạp để liên khóa lẫn nhau, đảm bảo công tác chạy tàu thông suốt, không xảy ra xung đột giữa các đoàn tàu. Ngoài ra, thiết bị còn phát hiện được sự cố, trở ngại có thể xảy ra để báo cho bộ phận xử lý, khắc phục. Các thiết bị tín hiệu hiện nay hầu hết là hệ thống liên khóa logic rơle tín hiệu được xây dựng trên mạch trở ngại an toàn của Trung Quốc. Trạng thái cuối cùng của thiết bị là hiển thị qua cột tín hiệu để liên lạc cho lái tàu và các chức danh liên quan để điều khiển đoàn tàu, đoàn dồn… theo hiệu lệnh chạy tàu hợp lý. Thể hiện cuối cùng trong hệ thống thiết bị báo tín hiệu là bóng đèn (đèn sáng) để báo hệ thống đang hoạt động bình thường, liên tục nhưng hệ thống điện – cơ khí không đảm bảo chắc chắn thiết bị không xảy ra hiện tượng bị cháy bóng, gây trở ngại chạy tàu. Nếu không phát hiện sớm để khôi phục sẽ gây ách tắc sản xuất, kéo dài thời gian chậm tàu… Để khắc sớm phát hiện sự cố, trở ngại của thiết bị báo tín hiệu đường sắt; công ty đường sắt Sài Gòn đã nghiên cứu chế tạo mạch điện kiểm tra tín hiệu báo trước, tín hiệu ra ga đường phụ, thiết bị tín hiệu đèn màu tay quay ghi hộp khóa điện.
Kiểm tra thiết bị kiểm tra tín hiệu báo trước, tín hiệu ra ga và thiết bị tín hiệu đèn màu tay quay ghi hộp khóa điện ở công ty đường sắt Sài Gòn
Lựa chọn giải pháp Khi mạch điện tín hiệu báo trước bị đứt sợi đốt chính hoặc bị đứt cả hai sợi đốt, có hai giải pháp kiểm tra:
Giải pháp 1: Kiểm tra báo trở ngại khi đứt một sợi đốt tín hiệu báo trước cần xây dựng thêm đường cáp tín hiệu từ tủ rơ le vào ga đến hòm biến thế cột tín hiệu báo trước (khoảng cách không dưới 800 mét).
Giải pháp 2: Kiểm tra báo trở ngại khi tín hiệu báo trước khi đứt 2 sợi đốt, đứt cáp (tín hiệu không sáng đèn), không cần xây dựng thêm đường cáp tín hiệu từ tủ rơ le vào ga đến hòm biến thế cột tín hiệu báo trước.
Mạch điện khống chế tín hiệu báo trước thiết bị tín hiệu đèn màu tay quay ghi hộp khóa điện TM-95 sử dụng bóng đèn hai sợi đốt, khi sợi đốt chính đứt sẽ chuyển qua dùng sợi đốt phụ. Từ phân tích hiệu quả kỹ thuật, kinh tế, ban chủ nhiệm đề tài lựa chọn giải pháp 2: Kiểm tra báo trở ngại khi tín hiệu báo trước đứt hai sợi đốt.
Ban chủ nhiệm lựa chọn giải pháp thiết kế mạch điện thắp đèn tín hiệu gửi tàu đường phụ sử dụng bóng đèn hai sợi đốt và kiểm tra cảnh báo đứt sợi đốt tín hiệu gửi tàu đường phụ, đồng bộ với thiết bị hiện hành, đảm bảo nguyên tắc “trở ngại – an toàn” của mạch điện tín hiệu.
Lắp đặt thử nghiệm Được sự đồng ý của Đường sắt Việt Nam, sau khi công ty Đường sắt Sài Gòn chế tạo thành công mạch điện kiểm tra tín hiệu báo trước, tín hiệu ra ga và thiết bị tín hiệu đèn màu tay quay ghi hộp khóa điện, mạch điện kiểm tra được lắp đặt thử nghiệm tại ga Sóng Thần. Mạch điện rơle sợi đốt và rơle chuyển sợi đốt ra ga đường phụ của Ga Sóng Thần.
Ga Sóng Thần (km 1711+566 trên tuyến đường sắt Bắc – Nam) là ga sử dụng tín hiệu TM-95 được xây dựng và đưa vào sử dụng từ năm 1999, ga có năm đường đón gửi. Trong đó có ba đường có tín hiệu gửi tàu hướng lẻ, năm đường có tín hiệu gửi tàu hướng chẵn, biến áp cấp nguồn cho thiết bị tín hiệu báo trước đặt tại chòi (tủ) rơle vào ga mỗi hướng.
Tín hiệu báo trước cũng được cấp nguồn từ chòi rơ le vào ga, bình thường tín hiệu vào ga ở trạng thái đóng tín hiệu, tín hiệu báo trước biểu thị đèn vàng. Khi tín hiệu vào ga ở trạng thái mở, tín hiệu báo trước sáng màu lục. Hiện nay, tại đèn tín hiệu báo trước của thiết bị tín hiệu đèn màu tay quay ghi hộp khóa điện kiểu TM-95 chưa có mạch báo đứt sợi đốt nên khi có trở ngại đứt sợi đốt sẽ không phát hiện được. Mặt khác, khoảng cách từ cột tín hiệu báo trước tới Ga Sóng Thần xa nên khó phát hiện sự cố, và khi trở ngại cháy sợi đốt sẽ làm mất tác dụng biểu thị của đèn tín hiệu, gây trở ngại chạy tàu, chậm tàu, mất an toàn chạy tàu.
Với mạch điện kiểm tra tín hiệu báo trước, tín hiệu ra ga và thiết bị tín hiệu đèn màu tay quay ghi hộp khóa điện khi có trở ngại cháy sợi đốt, lúc đó, trên đài khống chế đèn báo trở ngại sẽ sáng theo mạch điện trở ngại. Lúc đó, trực ban chạy tàu sẽ biết có sự cố, trở ngại và báo công nhân trực nhanh chóng xử lý, khắc phục…
Từ khi tiến hành lắp đặt thử nghiệm (tháng 11/2012) mạch điện kiểm tra tín hiệu báo trước, tín hiệu ra ga và thiết bị tín hiệu đèn màu tay quay ghi hộp khóa điện tại ga Sóng Thần; đến nay, thiết bị mạch điện hoạt động ổn định, không xảy ra sự cố, trực ban chạy tàu ga, công nhân đường sắt kiểm soát được quá trình hoạt động của thiết bị, cũng như hệ thống báo tín hiệu đường sắt, đảm bảo an toàn, giảm thời gian chậm tàu do sự cố tín hiệu (nếu có)…
(Nguồn: baoduongsat.vn)
