TÂY BAN NHA – Liệu công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) có thể giúp hệ thống năng lượng trở nên thông minh hơn, an toàn hơn và bền vững hơn không? Trong cuộc phỏng vấn ông Nelson Pinho, Trưởng phòng Kỹ thuật số và công nghệ AI trên thế giới tại Công ty Năng lượng tái tạo EDP, chia sẻ cách công nghệ AI đang chuyển đổi hoạt động lưới điện, dự báo và ra quyết định – và lý do tại sao tiềm năng lớn nhất vẫn chưa được khai thác.

Phỏng vấn ông Nelson Pinho, Trưởng bộ phận Kỹ thuật số và công nghệ AI thế giới tại Công ty EDP

Những cách quan trọng nhất mà số hóa và công nghệ AI đang định hình lại ngành năng lượng hiện nay là gì?
Ngành năng lượng đang trải qua một quá trình chuyển đổi sâu sắc, trong đó mọi quyết định đều có tác động trực tiếp đến hiệu quả của hệ thống năng lượng, quá trình khử carbon và khả năng phục hồi. Trong bối cảnh này, số hóa và trí tuệ nhân tạo (AI) đang nổi lên không phải như những công cụ hỗ trợ mà là những yếu tố cơ bản tạo nên sự thay đổi. Bằng cách chuyển đổi dữ liệu thành những kiến thức có thể hành động, công nghệ AI trao quyền cho các tiện ích để tối ưu hóa hiệu suất máy móc, dự đoán các mô hình tiêu thụ và tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo biến đổi ở quy mô lớn.

Tại công ty EDP, chúng tôi đang tích cực triển khai trí tuệ nhân tạo trên các lĩnh vực chính như lưới điện thông minh, nguồn năng lượng phân tán, lưu trữ năng lượng và di động bền vững. Các ứng dụng này được hỗ trợ bởi các công nghệ như internet vạn vật (IoT – internet of things), máy học và phân tích dữ liệu lớn, và đang giúp chúng tôi xây dựng một hệ thống năng lượng không chỉ thông minh hơn mà còn bền vững hơn, phục hồi nhanh hơn và lấy khách hàng làm trung tâm.

Công nghệ AI và các công cụ kỹ thuật số có thể giúp các công ty tiện ích hiện đại hóa nhà máy lưới điện cũ kỹ và quản lý sự phức tạp ngày càng tăng của các hệ thống năng lượng phi tập trung như thế nào?
Hiện đại hóa lưới điện là một trong những thách thức lớn nhất của thời đại chúng ta. Khi các hệ thống năng lượng trở nên phi tập trung và đa hướng hơn, các nhà máy điện truyền thống cần phát triển để xử lý mức độ phức tạp mới này. Công nghệ AI đóng vai trò trung tâm trong việc cho phép chuyển đổi này. Thông qua phân tích dự đoán, nó có thể dự đoán nhu cầu bảo trì, tối ưu hóa luồng mạng và phát hiện các bất thường theo thời gian thực.

Tại công ty EDP, chúng tôi đã triển khai hơn 300 giải pháp dựa trên dữ liệu và công nghệ AI trên khắp các công ty đối tác của mình, với hơn 50 trường hợp sử dụng bổ sung đang được phát triển. Bao gồm dự báo nhu cầu, quản lý tài sản thông minh, giảm thiểu tắc nghẽn lưới điện, quản lý từ xa và tự động hóa các hoạt động quan trọng. Bằng cách nhúng công nghệ AI vào chính cấu trúc hoạt động của mình, chúng tôi không chỉ nâng cấp nhà máy – chúng tôi đang bảo vệ nó trong tương lai.

Công nghệ AI đóng vai trò gì trong việc cải thiện khả năng dự báo nhu cầu và sản xuất năng lượng – đặc biệt là khi tỷ trọng năng lượng tái tạo ngày càng tăng?
Dự báo đã trở nên quan trọng hơn và phức tạp hơn trong bối cảnh năng lượng tái tạo ngày càng phát triển. Năng lượng mặt trời và gió, mặc dù cần thiết cho quá trình khử carbon, nhưng lại tạo ra sự biến động gây khó khăn cho tính ổn định của lưới điện. Công nghệ AI giúp chúng ta điều hướng sự phức tạp này một cách chính xác.

Các mô hình học máy có thể phân tích các tập dữ liệu lớn – bao gồm sản lượng lịch sử, dự báo thời tiết và dữ liệu cảm biến thời gian thực – để cải thiện cả dự báo ngắn hạn và dài hạn. Ví dụ, chúng tôi đã thấy lỗi dự báo cho sản xuất điện mặt trời giảm tới 30%. Công nghệ AI cũng dự báo tải ở cấp độ trạm biến áp riêng lẻ, hỗ trợ các chương trình linh hoạt về phía cầu và định mức đường dây động để giảm các hạn chế về năng lượng tái tạo.

Trong thủy điện, chúng tôi sử dụng công nghệ AI để mô hình hóa dòng chảy của sông và các mô hình khí hậu, tối ưu hóa sản xuất điện đồng thời cải thiện sự an toàn của đập và quy hoạch tài nguyên nước. Những đổi mới này rất cần thiết để tăng cường tính linh hoạt và độ tin cậy của lưới điện trong tương lai do năng lượng tái tạo dẫn đầu.

Những dự án và mục tiêu chính của công ty EDP trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo nhằm giải quyết những thách thức cụ thể, hiện tại và tương lai là gì?
Công ty EDP ​​đã xây dựng lộ trình dài hạn dựa trên bảy lĩnh vực trọng tâm công nghệ AI chiến lược – “BigBets” của chúng tôi – được thiết kế để giải quyết cả những vấn đề trong hiện tại và tương lai. Bao gồm:
– Dự báo thời tiết: Sử dụng công nghệ AI để cải thiện độ chính xác của dự báo và hoạt động thị trường trong nhiều khung thời gian.
– Dự báo năng lượng và hiệu suất tài sản: Cung cấp dự đoán sản lượng điện theo thời gian thực, cụ thể tại từng địa điểm.
– Kỹ thuật thông minh: Áp dụng công nghệ GenAI (1) để hỗ trợ kỹ sư trong thiết kế dự án và ra quyết định kỹ thuật.
(1) GenAI (generative AI): AI tạo sinh, cho phép khách hàng nhập nhiều loại yêu cầu để tạo ra nội dung mới, như văn bản, hình ảnh, video, âm thanh, mã, thiết kế 3D và các phương tiện truyền thông khác. Công nghệ AI này được huấn luyện trên các tài liệu và dữ liệu đã tồn tại trên mạng.
– Vận hành và quản lý tài sản: Nâng cao tính khả dụng của tài sản và năng suất thông qua phát hiện lỗi sớm.
– Trải nghiệm của khách hàng và chi phí phục vụ: Tận dụng công nghệ AI để cá nhân hóa trải nghiệm, hợp lý hóa hành trình của khách hàng và hỗ trợ các nhân viên dịch vụ.
– Siêu tự động hóa hoạt động: Nhúng công nghệ AI vào các quy trình hoạt động từ mua sắm đến pháp lý, phát triển phần mềm và các quy trình khác.
– Nhân viên được hỗ trợ bởi các thiết bị hoặc công nghệ AI: Trao quyền cho tất cả nhân sự bằng các công cụ hỗ trợ công nghệ AI giúp thúc đẩy năng suất và sự sáng tạo rộng rãi.

Những BigBets này không phải là những sáng kiến ​​riêng lẻ – chúng tạo thành một chiến lược gắn kết để biến công nghệ AI thành trụ cột cốt lõi cho sự đổi mới và tạo ra giá trị của chúng tôi.

Việc áp dụng công nghệ AI đang chuyển đổi lực lượng lao động trong ngành năng lượng như thế nào và các công ty có thể đầu tư vào nhân viên của mình như thế nào để tận dụng sự phát triển của công nghệ AI?
Sự chuyển đổi công nghệ AI liên quan nhiều đến con người cũng như công nghệ. Nó đang định nghĩa lại vai trò, định hình lại quá trình ra quyết định và nâng cao tầm quan trọng của sự sáng tạo, khả năng thích ứng và tư duy phản biện. Do đó, các công ty phải đầu tư vào việc đào tạo lại và nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động của mình để khai thác tiềm năng này.

Tại công ty EDP, chúng tôi tin rằng công nghệ AI nên khuếch đại tài năng của con người. Chúng tôi đang triển khai các chương trình đào tạo phù hợp với nhiều vị trí nhân sự khác nhau, thúc đẩy quan hệ đối tác với các tổ chức học thuật và thúc đẩy văn hóa học tập liên tục. Như đã nêu trong một nghiên cứu của Công ty BCG, các doanh nghiệp thành công trong công nghệ AI thường đầu tư 30% vào công nghệ và 70% vào con người và quy trình. Chúng tôi coi trọng nhận thức đó, nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm.

Chúng tôi hình dung một tương lai mà con người và công nghệ AI làm việc song song – nơi công nghệ tăng cường trực giác và giải phóng con người để tập trung vào các nhiệm vụ tạo ra giá trị. Đây là lực lượng lao động của tương lai và chúng tôi đang xây dựng nó ngay hôm nay.

Với sự phụ thuộc ngày càng tăng vào công nghệ số, các vấn về an ninh mạng đang nổi lên. Công nghệ AI góp phần tăng cường khả năng phòng thủ chống lại các mối đe dọa tiềm ẩn như thế nào?

Khi quá trình chuyển đổi số tăng tốc, nguy cơ tấn công mạng cũng tăng theo. Công nghệ trí tuệ nhân tạo là đồng minh mạnh mẽ trong lĩnh vực này, có khả năng tăng cường phát hiện mối đe dọa, đẩy nhanh phản ứng sự cố và liên tục thích ứng với các nguy cơ tấn công đang thay đổi.

Ví dụ, các công ty có thể sử dụng các trợ lý kỹ thuật số (security copilot) (2) để tự động phát hiện mối đe dọa và quản lý lỗ hổng. Bằng cách phân tích các luồng dữ liệu lớn theo thời gian thực, công nghệ AI có thể xác định các bất thường, đánh dấu các vi phạm tiềm ẩn và đề xuất các hành động khắc phục – thường là trước khi một nhà phân tích là con người nhận thấy.
(1) Trợ lý kỹ thuật số: là giải pháp bảo mật được hỗ trợ bởi công nghệ AI tạo sinh, tất cả trong một sử dụng sức mạnh của công nghệ AI để tăng cường quy trình làm việc.

Công nghệ AI cũng đóng vai trò quan trọng trong khả năng phục hồi: không chỉ phát hiện các mối đe dọa mà còn giúp các doanh nghiệp dự đoán và chống lại chúng. Điều này rất quan trọng trong lĩnh vực năng lượng, nơi khả năng phục hồi và độ tin cậy là không thể thương lượng.

Trong lĩnh vực năng lượng, viễn cảnh tương lai cho công nghệ AI là gì?
Công nghệ AI không còn là lời hứa hẹn về tương lai nữa – mà là thực tế định hình hiện tại của chúng ta. Tuy nhiên, chúng ta chỉ mới khai thác bề mặt tiềm năng của nó. Trong những năm tới, công nghệ AI sẽ thúc đẩy việc tạo ra các lưới điện tự động, tự phục hồi, các dịch vụ năng lượng siêu cá nhân hóa và các cộng đồng năng lượng tích hợp. Nó sẽ trao quyền cho khách hàng tiêu dùng trở thành những người tham gia tích cực vào hệ thống năng lượng và cung cấp cho các nhà đầu tư quyền kiểm soát theo thời gian thực đối với các mạng lưới ngày càng phức tạp.

Nhưng tương lai này không chỉ là về thuật toán. Nó là về con người. Sức mạnh thực sự của công nghệ AI nằm ở cách chúng ta kết hợp nó với trí thông minh của con người – với sự sáng tạo, sự đồng cảm và phán đoán có đạo đức. Chúng ta phải đảm bảo rằng công nghệ AI được phát triển và sử dụng một cách có trách nhiệm, được hướng dẫn bởi các giá trị rõ ràng và sự quản lý minh bạch.

Tại công ty EDP, chúng tôi cam kết xây dựng tương lai này: một tương lai mà công nghệ nâng cao tài năng, nơi hệ thống năng lượng sạch và bền vững, và nơi tiến bộ bền vững cho tất cả mọi người. Tiềm năng là vô cùng lớn – và chúng ta phải sẵn sàng nắm bắt nó.

Để xem các tin bài khác về “Trí tuệ nhân tạo”, hãy nhấn vào đây.

 

Nguồn: Intersolar